Kredietverlening aan particulieren

In september 2024 heeft de Europese Centrale Bank (ECB) de rente op de depositofaciliteit opnieuw verlaagd, van 3,75% naar 3,5%, in een poging de inflatie te beheersen en de economische groei te stimuleren. Dit is de tweede renteverlaging van het jaar, waarbij eerder in juni ook een stap naar beneden werd gezet. Voor particulieren die een krediet overwegen, is deze beslissing bijzonder relevant omdat rentetarieven direct beïnvloed worden door de beleidsrente van de ECB.
Een daling van de beleidsrente, dit is de rente die door de centrale banken wordt vastgesteld, kan afhankelijk van hoe banken deze verlaging doorgeven aan hun klanten, leiden tot lagere rentevoeten voor hypothecaire leningen, consumentenkredieten en andere vormen van krediet. Dit betekent dat het voor kredietnemers voordeliger kan zijn om nu een lening af te sluiten, aangezien de maandelijkse lasten mogelijk lager uitvallen. Kredietadviseurs spelen hierbij een cruciale rol door klanten te informeren over het ideale moment om een lening af te sluiten en hoe zij kunnen profiteren van dalende rentes.

Kredietverlening aan particulieren: een gids voor slimme en complexe financiële beslissingen
Kredietverlening is een cruciale financiële stap in het leven van veel particulieren. Hoewel het doel vaak duidelijk is (het kopen van een woning, auto of andere grote investeringen), zijn de onderliggende factoren en mogelijke valkuilen vaak minder zichtbaar. In dit artikel gaan we dieper in op de complexiteit van kredietverlening en benadrukken we de gebieden waar een kredietadviseur extra waarde kan bieden. Bovendien bespreken we hoe kredietverlening meerwaarde kan creëren in het leven van je klant.

Ken het financiële profiel: meer dan alleen inkomsten
Inzicht hebben in de maandelijkse inkomsten en uitgaven is slechts het begin. Een kredietadviseur kan helpen bij het analyseren van het volledige financiële profiel, inclusief:
• de kredietgeschiedenis
• de verhouding tussen schulden en inkomen (schuldratio)

Kredietadviseurs hebben toegang tot tools waarmee ze de kredietwaardigheid kunnen inschatten en helpen te begrijpen hoe banken een klantenprofiel bekijken. Dit gaat verder dan het analyseren van de loonbriefjes; een adviseur kan bijvoorbeeld ook adviseren over het optimaliseren van de schuldratio, bijvoorbeeld door eerst bestaande schulden te laten aflossen voordat de klant een nieuw krediet aanvraagt.

De rentevoet: vaste of variabele rente?
Het kiezen van een vaste of variabele rentevoet is een van de meest cruciale beslissingen bij kredietverlening. Beide opties hebben hun voor- en nadelen:
• Vaste rente biedt zekerheid over de maandelijkse afbetalingen, maar kan duurder zijn als de rente in de toekomst daalt.
• Variabele rente biedt flexibiliteit en kan goedkoper zijn als de rente daalt, maar brengt ook meer risico met zich mee in geval van een rentestijging.

Op 12 september 2024 heeft de ECB de rente verlaagd van 3,75% naar 3,5%, wat voordelig kan zijn voor leningen met een variabele rente. Dit was de tweede verlaging dit jaar, bedoeld om de inflatie te beheersen en de economische groei te stimuleren.

Grafiek ECB rente
Een kredietadviseur kan helpen bij het evalueren van de economische vooruitzichten en de persoonlijke risicobereidheid, om te bepalen of een vaste of variabele rente de beste keuze is. Hij kan ook simulaties uitvoeren die laten zien hoe renteveranderingen de toekomstige betalingen beïnvloeden.

Rekenvoorbeeld
Stel je voor dat je een lening van €250.000 afsluit op 20 jaar met een 3 jaarlijks herzienbare rentevoet. De startende rente is 4,0%, met de verwachting dat deze na 3 jaar zal dalen naar 3,0%, en dat deze rente de daaropvolgende jaren stabiel blijft.

Vaste rentevoet van 4,0% voor 20 jaar:
• Maandelijkse aflossing: €1.515.
• Totale aflossing over 20 jaar: €1.515 x 240 maanden = €363.600.

Variabele rentevoet van 4,0% met herziening na elke 3 jaar:
• Eerste 3 jaar: Je begint met een rentevoet van 4,0% en betaalt €1.515 per maand.
o Totale betaling na 3 jaar: €1.515 x 36 maanden = €54.540.
o Openstaand saldo na 3 jaar: ongeveer €226.000.
• Jaar 4 tot 20: Na de eerste herziening daalt de rente naar 3,0%. De nieuwe maandelijkse aflossing wordt dan €1.382.
o Totale betaling van jaar 4 tot 20: €1.382 x 204 maanden = €281.928.
• Totale aflossing bij variabele rentevoet: €54.540 (jaar 1-3) + €281.928 (jaar 4-20) = €336.468.
Vergelijking:
• Vaste rentevoet van 4,0%: €363.600.
• Variabele rentevoet met herziening na 3 jaar: €336.468.

In dit scenario bespaar je €27.132 door te kiezen voor een 3 jaarlijks herzienbare variabele rentevoet. Zelfs als de rente na meerdere jaren weer zou stijgen, is de impact op je maandelijkse betalingen beperkt omdat een groot deel van de lening al is afgelost.

Dit rekenvoorbeeld laat zien dat een variabele rentevoet met een herzieningsperiode van drie jaar gunstig kan zijn wanneer de rente in de toekomst daalt. Dit type lening biedt flexibiliteit en kan aanzienlijke besparingen opleveren, vooral in tijden waarin de rente momenteel hoog staat, maar dalingen worden verwacht.

Bij de evaluatie van een krediet moet altijd rekening worden gehouden met het worst case scenario. Dit betekent dat bij variabele rentevoeten een simulatie wordt gemaakt van de maximale mogelijke rentestijging. De kredietadviseur berekent de financiële haalbaarheid door te onderzoeken of de klant de maandelijkse afbetalingen nog steeds kan dragen bij een hogere rentevoet. Dit worst case scenario geeft een realistisch beeld van de risico’s op lange termijn, zodat de klant goed geïnformeerd is over de mogelijke gevolgen van toekomstige renteverhogingen. Zo blijft de kredietverstrekker binnen de wettelijke normen en is de klant beschermd tegen onverwachte financiële druk.

Het meenemen van dit scenario in de berekening van het JKP zorgt ervoor dat de werkelijke kosten van het krediet op een verantwoorde manier worden weergegeven.

Inflatie heeft bovendien een dubbele impact: het verlaagt de reële waarde van je vaste betalingen over tijd en kan leiden tot lagere rentevoeten bij een variabele lening. Dit maakt een variabele rentevoet aantrekkelijk in een context waar de rente hoog is, maar verwacht wordt dat deze zal dalen.

Een ervaren kredietadviseur zal klanten niet alleen informeren over de actuele rentetarieven, maar ook over de verwachtingen van toekomstige ontwikkelingen, zoals door de ECB geschetst.

Waarborgen: zekerheid voor de bank
Bij het aangaan van een krediet moet de kredietnemer vaak een waarborg bieden om de lening te dekken. Dit kan variëren afhankelijk van het type lening en het risico dat de bank inschat.

Veelvoorkomende waarborgen zijn:
• Hypotheek: De meest gebruikelijke waarborg bij een woonkrediet. Dit geeft de bank het recht om de woning te verkopen indien de lening niet kan worden afbetaald.
• Hypothecair mandaat: Een goedkoper alternatief waarbij de bank pas in actie komt wanneer de klant in gebreke blijft.
• Borgstelling: Soms kan een derde partij, zoals een familielid, zich borg stellen voor de klant, wat extra zekerheid biedt voor de bank.
• Hypotheekbelofte: banken vermijden deze oplossing meestal omdat die voor hen het laagste niveau van beveiliging biedt. In feite is het een eenvoudige verbintenis, bestaande uit een onderhandse overeenkomst, die de cliënt aangaat om zijn eigendom op verzoek van de bank te hypothekeren. In dit geval hoeft de operatie niet via een notaris of het hypotheekkantoor te lopen.

Een kredietadviseur kan helpen bij het optimaliseren van deze waarborgen, bijvoorbeeld door kosten te beperken of door het juiste type waarborg te kiezen dat het beste past bij het profiel van de klant.
Inbreng van eigen middelen: hoe meer, hoe beter

Naast waarborgen is de inbreng van eigen middelen een belangrijk onderdeel van de kredietverstrekking.

Hoe groter het bedrag dat de klant zelf kan inbrengen, hoe beter de voorwaarden voor de lening kunnen zijn:
• Banken vereisen doorgaans een eigen inbreng van minstens 10% tot 20% van de aankoopprijs.
• Hoe groter de eigen inbreng, hoe lager de maandlasten en de totale rentelast.
• Daarnaast kunnen eigen middelen ook de bijkomende kosten zoals notariskosten of registratierechten dekken, wat de klant extra financiële ademruimte geeft.

Een kredietadviseur kan helpen om de inbreng van eigen middelen te plannen en ervoor zorgen dat de klant niet meer leent dan nodig is, wat resulteert in lagere financiële lasten op lange termijn.

Een krediet op maat: combineren van leningen
Soms kan het voordelig zijn om verschillende leningen te combineren om te profiteren van lagere rentes of gunstige voorwaarden. Dit wordt ook wel consolidatie van kredieten genoemd. Het kan handig zijn om meerdere leningen te hebben met uiteenlopende looptijden en rentetarieven.

Een kredietadviseur kan een combinatiepakket voorstellen waarin bijvoorbeeld een hypothecaire lening wordt gecombineerd met een persoonlijke lening voor renovaties. Door deze aanpak krijgt de klant meer overzicht en vaak betere voorwaarden.

Flexibiliteit in terugbetaling: de rol van “bullet”- en “ballonleningen”
Een aspect dat vaak over het hoofd wordt gezien, is de keuze voor de terugbetalingsstructuur van een lening. Naast de klassieke maandelijkse aflossingen zijn er ook minder bekende opties zoals:
• Bullet-leningen: Hierbij zal de klant tijdens de looptijd alleen rente betalen en lost hij het volledige kapitaal aan het einde af.
• Ballonleningen: krediet met lagere maandelijkse aflossingen, maar aan het einde van de looptijd moet een laatste grote aflossing in één keer worden betaald.

Deze structuren kunnen nuttig zijn voor particulieren met onregelmatige inkomsten, zoals zelfstandigen of ondernemers.

Een adviseur kan helpen bepalen of deze terugbetalingsopties passen bij de inkomstenstructuur. Ze kunnen ook adviseren over hoe een groot slotbedrag kan afgedekt worden door bijvoorbeeld een langetermijnbeleggingsplan, zoals bijvoorbeeld een IPT of groepsverzekering te koppelen aan de lening.

Beleggen versus aflossen: maak een strategische keuze
Soms kan het voordeliger zijn om niet vervroegd af te lossen, maar om dat geld te beleggen. Als er bijvoorbeeld een lening loopt aan een lage rente en de klant verwacht hogere rendementen op zijn beleggingen, kan beleggen meer opbrengen dan het besparen op rente door vervroegd af te lossen. Ook hier is het natuurlijk van belang dat de kredietadviseur wijst op de mogelijke risico’s als de verwachte rendementen op de beleggingen niet zouden worden gehaald.

Rekenvoorbeeld
Stel dat je een hypothecaire lening hebt van € 200.000 tegen een rente van 2%, met nog 15 jaar te gaan. Je overweegt € 10.000 vervroegd af te lossen, wat een besparing van ongeveer € 3.100 aan rente over de resterende looptijd oplevert. Aan de andere kant verwacht je een jaarlijks rendement van 4% op een beleggingsportefeuille. Als je het geld belegt, kan het over 15 jaar € 18.000 waard zijn. Dit houdt echter geen rekening met de inflatie of koopkrachtontwaarding van de € 10.000 die je nu aflost, wat ook een belangrijke factor is om mee te nemen in je beslissing.

Een kredietadviseur kan helpen met de financiële afweging tussen beleggen en aflossen, afhankelijk van de persoonlijke situatie, risicobereidheid en financiële doelen. Ze kunnen ook scenario’s simuleren om inzicht te geven in de langetermijnimpact van beide opties.

Kredietverzekering: een vangnet voor onverwachte situaties
Een kredietverzekering beschermt in geval van werkloosheid, arbeidsongeschiktheid of overlijden. Hoewel dit een extra maandelijkse kost met zich meebrengt, kan het beschermen tegen financiële moeilijkheden in onverwachte situaties.

Een adviseur kan helpen bij het kiezen van de juiste kredietverzekering, aangepast aan de persoonlijke en familiale situatie. Hij of zij kan ook wijzen op eventuele uitsluitingen in de polis, zoals bestaande gezondheidsproblemen, en adviseren over aanvullende verzekeringen die beter aansluiten bij de specifieke behoeften.

Hoe creëert een krediet toegevoegde waarde in het leven?
Een krediet kan meer zijn dan enkel een financiële verplichting. Als het goed wordt beheerd, kan het een belangrijk middel zijn om het leven te verbeteren:
• Investeringen in vastgoed: Het aangaan van een hypothecair krediet kan helpen een woning te kopen die op termijn in waarde stijgt, wat niet alleen de woonsituatie verbetert, maar ook het vermogen vergroot.
• Opbouw van activa: Kredieten kunnen toegang geven tot activa zoals een huis, auto of opleiding, die allemaal bijdragen aan het economische welzijn en de persoonlijke ontwikkeling.
• Financiële ruimte creëren: Een krediet biedt financiële ruimte om kansen te grijpen (bijvoorbeeld bij een dalende vastgoedmarkt) of om te investeren in persoonlijke groei.

Conclusie
In België zijn we van nature voorzichtig met het aangaan van leningen met een variabele rentevoet. Zelfs als de rente naar alle verwachting zal dalen, kiest een meerderheid toch vaak voor een vaste rentevoet.

Dit biedt zekerheid, ook al kan het duizenden euro’s duurder zijn. Toch begint deze trend in 2024 te verschuiven.

Een adviseur kan de klant helpen om een strategie te bepalen die past bij hun specifieke situatie en toekomstige financiële plannen.

Daarnaast kunnen kredietadviseurs klanten begeleiden bij het vergelijken van de voorwaarden van verschillende kredietverstrekkers. Ondanks de algemene rentetrend kunnen banken andere criteria toepassen, zoals kosten voor vervroegde aflossing, de vereiste voor een kredietverzekering of andere bijkomende kosten, die de totale kredietlast beïnvloeden. Het optimaliseren van deze factoren kan de totale kostprijs van een lening aanzienlijk verlagen.

Door de recente ontwikkelingen te volgen, kan een kredietadviseur anticiperen op veranderingen in de markt en de klant proactief adviseren over wanneer het slim is om een lening af te sluiten, of juist nog even te wachten op een potentieel gunstiger moment.

Bron: Advisors Up-to-date