Een klimaatschuldrekening: De sleutel tot transparante en eerlijke CO2-rapportering

“Vandaag worden ook ondernemingen onder druk gezet om hun CO2-uitstoot te verminderen. De Europese Commissie, de International Sustainable Standards Board (ISSB) en de Securities Exchange Commission (SEC) hebben hun voorstellen voor klimaat- en duurzaamheidsrapportering verder aangescherpt. Het CO2-protocol in deze standaarden en richtlijnen is echter ontoereikend en laat toe dat bedrijven zich groener voordoen dan ze zijn (greenwashing). Dat CO2-protocol vraagt ondernemingen te rapporteren over hun scope 1-, 2- en 3-uitstoot. Scope 1 heeft betrekking op de directe CO2-uitstoot, veroorzaakt door eigen bronnen in de organisatie. Scope 2 omvat de indirecte uitstoot van CO2 door de opwekking van zelf gekochte en verbruikte elektriciteit of warmte. Het is echter bij scope 3 dat het schoentje wringt.”

Klimaatverandering is een van de meest urgente problemen van onze tijd. Om dit aan te pakken is het cruciaal dat bedrijven volledig en nauwkeurig rapporteren over hun CO2-uitstoot. Echter, huidige rapporteringsstandaarden zijn vaak ontoereikend en laten ruimte voor greenwashing. Het concept van een klimaatschuldrekening, die de volledige CO2-uitstoot van een bedrijf in zijn waardeketen bijhoudt, kan een waardevol instrument zijn om dit probleem aan te pakken. Dit artikel onderzoekt de werking, voordelen en implicaties van het invoeren van een dergelijke rekening in de strijd tegen klimaatverandering.

De complexiteit van koolstofrapportering: Een uiteenzetting van scope 1, 2 en 3

CO2-uitstoot wordt over het algemeen gecategoriseerd in drie ‘scopes’:

• Scope 1 verwijst naar de directe uitstoot van een bedrijf. Dit omvat broeikasgassen die vrijkomen bij de verbranding van brandstoffen in bedrijfswagens, machines of installaties, maar ook emissies van industriële processen of eventuele lekkages.

• Scope 2 omvat de indirecte uitstoot die gepaard gaat met de productie van elektriciteit, warmte of stoom die door een bedrijf wordt gekocht en verbruikt. Hoewel deze emissies niet direct door het bedrijf worden gegenereerd, zijn ze een gevolg van de activiteiten ervan en maken daarom deel uit van zijn verantwoordelijkheid.

• Scope 3, de meest omvangrijke categorie, omvat alle andere indirecte emissies die optreden in de waardeketen van een bedrijf. Dit kan de uitstoot omvatten die ontstaat bij de productie van gekochte goederen en diensten, tot aan het eindgebruik en de verwijdering van de producten die het bedrijf verkoopt.

Laten we dit nu illustreren met een voorbeeld. Stel, we hebben een autofabrikant. De directe uitstoot (Scope 1) van de fabrikant zou bestaan uit de CO2-uitstoot die ontstaat bij de verbranding van fossiele brandstoffen in de fabriek, of bij het testen van de voertuigen. De indirecte uitstoot (Scope 2) zou de CO2-uitstoot omvatten die gepaard gaat met de productie van elektriciteit die door de fabriek wordt gebruikt. Tenslotte, de uitstoot van Scope 3 zou kunnen bestaan uit een breed scala aan bronnen, van de CO2-uitstoot die ontstaat bij de productie van de grondstoffen (bijvoorbeeld staal of rubber) die de fabrikant gebruikt, tot de uitstoot die ontstaat wanneer de auto’s die ze verkopen op de weg worden gebruikt door consumenten.

Elke scope is belangrijk om te begrijpen en te meten, maar zoals we zien, kan Scope 3 bijzonder complex zijn, gezien de veelheid aan mogelijke bronnen en het feit dat veel ervan buiten de directe controle van het bedrijf vallen. Het is daarom van essentieel belang dat we streven naar verbeterde standaarden en methoden voor het rapporteren en meten van deze uitstoot.

De huidige uitdagingen

1. Onderrapportering en greenwashing

Ondanks de bestaande standaarden voor CO2-rapportering, is er nog steeds ruimte voor onderrapportering en greenwashing. Onderrapportering vindt plaats wanneer bedrijven hun werkelijke CO2-uitstoot niet volledig bekendmaken. De rapportering bevat dan onnauwkeurige of onvolledige informatie, wat kan leiden tot een onjuist beeld van de werkelijke milieu-impact van een bedrijf.

Greenwashing daarentegen is een marketingstrategie waarbij bedrijven zichzelf ‘groener’ of milieuvriendelijker presenteren dan ze in werkelijkheid zijn. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door een te rooskleurig beeld te schetsen van hun inspanningen om hun CO2-uitstoot te verminderen, of door het verdoezelen van milieuonvriendelijke praktijken.

• Weerstand tegen het rapporteren van scope 3 uitstoot

Het rapporteren van Scope 3 uitstoot is bijzonder uitdagend en wordt vaak door bedrijven vermeden. Deze uitstoot is moeilijker te meten en te beheersen, omdat het de indirecte emissies betreft die voortkomen uit de volledige waardeketen van een bedrijf. Dit kan bijvoorbeeld de productie van ingekochte materialen zijn, uitbestede werkzaamheden, of de uitstoot die het gevolg is van het gebruik van de producten of diensten van het bedrijf door klanten.

Deze weerstand tegen het rapporteren van Scope 3 uitstoot heeft belangrijke gevolgen. Zonder volledige rapportering is er een gebrek aan transparantie over de totale milieu-impact van bedrijven. Dit bemoeilijkt de inspanningen om klimaatverandering tegen te gaan, omdat we een onvolledig beeld hebben van waar de emissies vandaan komen en hoe groot ze zijn.

• De gevolgen van onvolledige rapportering

Het gebrek aan volledige en nauwkeurige rapportering van CO2-uitstoot kan leiden tot een vertekening van de werkelijke bijdrage van bedrijven aan de klimaatverandering. Het maakt het ook moeilijker voor beleidsmakers om effectieve strategieën te ontwikkelen om de CO2-uitstoot te verminderen. Het kan investeerders misleiden over de werkelijke klimaatrisico’s die bedrijven lopen. Bovendien kan het bedrijven die wel eerlijk en volledig rapporteren in een nadelige positie brengen, omdat ze misschien niet concurrerend lijken in vergelijking met bedrijven die minder uitstoot rapporteren door onderrapportering of greenwashing.

Een klimaatschuldrekening als oplossing?

Het concept van een klimaatschuldrekening kan een doorbraak betekenen in het aanpakken van de uitdagingen rond de rapportering van CO2-uitstoot. Een klimaatschuldrekening zou bedrijven verantwoordelijk houden voor hun totale milieu-impact, inclusief de uitstoot die buiten de directe controle van het bedrijf valt, zoals Scope 3 uitstoot. Het idee hierachter is om een ‘schuld’ te creëren voor de CO2-uitstoot van een bedrijf, op een manier die vergelijkbaar is met financiële schulden. Deze ‘klimaatschuld’ zou dan moeten worden ‘afgelost’ door middel van maatregelen om de uitstoot te verminderen of te compenseren.

De implementatie van een klimaatschuldrekening kan sterk worden ondersteund door technologieën zoals blockchain. Blockchain kan helpen bij het creëren van een transparant en onveranderlijk register van CO2-uitstoot, wat de betrouwbaarheid en nauwkeurigheid van de rapportering kan verhogen. Met deze technologie kunnen emissies op een gedecentraliseerde manier worden vastgelegd, waardoor manipulatie of onjuiste rapportering wordt voorkomen. Hierdoor wordt de waarheidsgetrouwheid en de verifieerbaarheid van de gegevens verbeterd, wat essentieel is om het vertrouwen in de rapportering te vergroten.

Voordelen en toepassingen van de klimaatschuldrekening

Het gebruik van een klimaatschuldrekening heeft verschillende voordelen. Ten eerste verhoogt het de transparantie en de verantwoordelijkheid van bedrijven voor hun milieu-impact. Het kan ook bedrijven stimuleren om hun uitstoot te verminderen, omdat ze moeten ‘betalen’ voor hun klimaatschuld. Dit kan zowel een morele als een financiële prikkel zijn voor bedrijven om meer duurzame praktijken te adopteren.

Bovendien heeft het concept van een klimaatschuldrekening ook bredere toepassingen. Het kan worden uitgebreid naar andere soorten vervuilende activiteiten en zelfs naar sociaal onverantwoord gedrag. Op deze manier zou het kunnen bijdragen aan het bereiken van meerdere doelstellingen van duurzame ontwikkeling, door een duidelijk, meetbaar en verifieerbaar systeem te bieden voor de beoordeling van de impact van bedrijven op de samenleving en het milieu.

Conclusie

Management accounting kan een belangrijke rol spelen bij het aanpakken van klimaatverandering door het bevorderen van transparantie, verantwoording en strategische planning in relatie tot de CO2-uitstoot van bedrijven. De invoering van een klimaatschuldrekening kan aanzienlijk bijdragen aan de strijd tegen klimaatverandering door de transparantie en verantwoording van bedrijven te verhogen. Technologieën zoals blockchain kunnen deze inspanningen ondersteunen door betrouwbare en onveranderlijke registers van CO2-uitstoot te creëren. Deze aanpak kan bedrijven stimuleren om hun uitstoot te verminderen en duurzamere praktijken te implementeren.

Bron: Up-to-date